مى دانيم روز عاشورا كه روز شهادت امام حسين(عليه السلام) و ياران باوفاى اوست، روز اندوه و غم و مصيبت ائمّه اطهار(عليهم السلام) و شيعيان آنها مى باشد، و بر انجام اعمال و رعايت امورى در اين روز تأكيد شده است، مانند:

1ـ شايسته است شيعيان در اين روز دست از كسب و كار بكشند و نيازهاى خانه را امروز تهيّه و ذخيره نكنند و به عزادارى و نوحه سرايى بپردازند و همچون كسانى كه عزيزترين افراد خويش را از دست داده اند، غم زده و اندوهگين باشند.

امام على بن موسى الرّضا(عليه السلام) فرمود: هر كس در روز عاشورا، دست از تلاش براى دنيا بردارد، خداوند حاجت هاى دنيوى و اخروى او را برآورده مى سازد، و هر كس كه روز عاشورا، روز اندوه و غم و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را روز سرور و شادى او قرار دهد و در بهشت با ديدار ما، چشمش روشن مى شود، و هر كس كه روز عاشورا را براى خود روز بركت بداند و در آن روز براى منزل خويش اموالى را ذخيره سازد، آن اموال براى او بركتى نخواهد داشت.(1) (البته كسانى كه با مسائل بسيار ضرورى مردم سر و كار دارند مانند اطباى كشيك و امثال آنها از اين امر مستثنا هستند). در روايت ديگرى ابن عبّاس مى گويد: در منطقه «ذيقار» خدمت امير مؤمنان(عليه السلام) رسيدم، صحيفه و نوشته اى را بيرون آورد كه به خط مبارك او و املاى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بود. امام(عليه السلام) آن صحيفه را بر من خواند كه در آن نوشته بود، امام حسين(عليه السلام)چگونه شهيد مى شود و چه كسى او را مى كشد و چه كسانى وى را يارى مى كنند و چه كسانى با وى به شهادت مى رسند، امام(عليه السلام)وقتى آن را خواند گريه شديدى نمود و من هم گريان شدم.(2)

همچنين در اين روز از لعن و بيزارى جستن از قاتلان آن حضرت غافل نشوند و بر اين امر تأكيد كنند.

2ـ امام باقر(عليه السلام) فرمود: شيعيان در اين روز به يكديگر تسليت بگويند و چه بهتر كه با اين جمله ها باشد: عَظَّمَ اللّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ، وَ جَعَلَنا وَ إِيّاكُمْ مِنَ الطّالِبِينَ بِثارِهِ، مَعَ وَلِيِّهِ الاِْمامِ الْمَهْدِىِّ مِنْ آلِ مُحَمَّد عَلَيْهِمُ السَّلامُ.(3) بزرگ گرداند خدا پاداش ما را در سوگواريمان بر حسين(ع) و قرار دهد خداوند ما و شما را از خون خواهانش به همراه وليش امام مهدى از خاندان محمّد(ع).

3ـ مرحوم «ابن قولويه»(رحمه الله) مطابق روايتى مى گويد: كسى كه در روز عاشورا كنار قبر امام حسين(عليه السلام) باشد و زائران را (كمك كند و) آب دهد، مانند كسى است كه لشكر آن حضرت را سيراب كرده باشد و گويا با آن حضرت در كربلا حاضر بوده است.(4)

4ـ هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت كند و بگويد: اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ(عليه السلام).(5)

5ـ خواندن هزار مرتبه سوره «توحيد» در اين روز فضيلت فراوانى دارد. امام صادق(عليه السلام) فرموده است: هر كس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحيد» را بخواند، خداوندِ رحمان به وى نظر (رحمت) افكند و هر كس را كه خداوندِ رحمان (با ديده رحمت) نظر كند، وى را مجازات نخواهد كرد.(6)

6ـ در روز عاشورا شايسته است كه از خوردن و آشاميدن - بدون قصد روزه - خوددارى نمايند تا اين كه وقت عصر فرا رسد و از غذا و آب مختصرى (كه مصيبت زدگان استفاده مى كنند)، تناول نمايند.(7) مرحوم «علاّمه مجلسى» در كتاب «زاد المعاد» گفته است كه بهتر است روز نهم و دهم ماه محرّم را روزه نگيرند، زيرا بنى اميّه اين دو روز را براى بركت و شكر بر قتل امام حسين(عليه السلام) (به عنوان ظاهرسازى) روزه مى گرفتند; از طريق اهل بيت(عليهم السلام) احاديث فراوانى در مذمّت روزه اين دو روز، مخصوصاً روزه روز عاشورا نقل شده است. همچنين در اين روز، از مزاح و خنده و ديگر سرگرمى هاى مسرّت بخش دنيوى خوددارى نمايند.(8)

7ـ سزاوار است هنگام غروب روز عاشورا، به ياد مصائب فرزندان و اطفال و زنان حرم امام حسين(عليه السلام) باشند، زيرا آن هنگام از سخت ترين لحظات حرم آل پيامبر(صلى الله عليه وآله) بود. دشمنان سرمست از باده پيروزى، و اجساد شهيدان روى خاك كربلا، و زنان و كودكان نالان و گريان و پريشان بودند; در همان زمان دستور غارت و آتش زدن خيمه ها صادر شد. اطفال يتيم، زنان بى سرپرست و كودكان تشنه، هر كدام به سويى مى دويدند و در آن ميان، زينب و زين العابدين و امّ كلثوم(عليهم السلام) پناهگاه اين مصيبت ديدگان بودند و همه غم ها را به دل و جان مى خريدند و همه دشوارى ها را بر خويش هموار مى ساختند، تا ديگران را آرام كنند. در آن غروب، مصائبى بر خاندان رسول اللّه(صلى الله عليه وآله) رفت كه قابل تصوّر نيست و اندوهى بر آنان فرود آمد كه قابل بيان كردن نمى باشد; مصائبى كه اشك ها را از ديده ها سرازير مى سازد و اعماق روح و جان را آزار مى دهد.

8ـ سزاوار است عاشقان و علاقه مندان مكتب سالار شهيدان امام حسين(عليه السلام) در روز عاشورا برخيزند و بر رسول خدا و علىّ مرتضى و فاطمه زهرا و حسن مجتبى و ساير امامان از ذريّه آن حضرت(عليهم السلام) سلام كنند و آنان را در اين مصيبت هاى بزرگ، با دلى سوزان و اشكى روان تسليت گويند و  زيارت وارث را بخوانند.(۹)

1.  «زاد المعاد»، صفحه 578.

2. بحارالانوار، جلد 28، صفحه 73، حديث 32 و كتاب سليم بن قيس، صفحه 916.

3. زاد المعاد، صفحه 374.

4. كامل الزيارات، باب 71، صفحه 174، حديث 5.

5. زاد المعاد، صفحه 372.

6. اقبال، صفحه 577.

7. زاد المعاد، صفحه 372.

8. زاد المعاد، صفحه 372 .

9. بحارالانوار، جلد 98، صفحه 222، حديث 34.